Siirt hakkında bilgi

GENEL BİLGİLER Yüzölçümü: 11.003 km² Nüfus: 243.435 (1990) İl Trafik No: 56 Siirt, dört mevsimin en güzel şekliyle yaşandığı iklimi, her türlü sebze ve meyvenin yetiştiği bereketli toprakları, el emeği göz nurunun ürünü olan battaniye ve kilimleri, şifa kaynağı Pervari Balı, iri taneli fıstığı, kendine has lezzeti olan Zivzik Narı, doğal güzellikleri, tarihi eserleri, bağrında barındırdığı evliyaları ile görülmeye değer bir yerdir. Kaplıcalar, türbeler, tarihi cami, kale ve köprüler Siirt'in tarihi ve turistik değerleri arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. İLÇELER: Siirt ilinin ilçeleri; Aydınlar, Baykan, Eruh, Kurtalan, Pervari ve Şirvan'dır. NASIL GİDİLİR? Karayolu: Diyarbakır-Siirt arasında uzanan doğu-batı doğrultulu karayolu ilin en önemli karayolu bağlantısıdır. Otogarın kent merkezine uzaklığı 1 km. olup firma servisleri, Belediye Otobüsleri ve Şehir içi minibüsleri ile ulaşılabilir. Otogar Tel: (+90-484) 223 14 01 Demiryolu: Karayoluna paralel olarak Diyarbakır ve Batman üzerinden gelen demiryolu Kurtalan' da son bulur. İstasyonun kent merkezine uzaklığı 28 km.dir. İstasyon Tel : (+90-484) 411 20 23 GEZİLECEK YERLER Cami ve Türbeler Ulu Cami : Çinili Minare olarak anılan Ulu Caminin minaresi, tipik Selçuklu mimarisini yansıtmaktadır. Siirt'te Veysel Karani Hz. Türbesi ve İbrahim Hakkı Hz. Türbesi bulunmaktadır. Billoris Kaplıcası : Billoris Termal Turizm Merkezi Sağlarca Kaplıcası : Siirt'e 15 km. uzaklığında, Eruh yolu üzerindedir. Banyo uygulamalarıyla deri hastalıklarına, romatizmada, kadın hastalıkları, nevralji, nevrit, polinevrit, polio sekelleri ve su içi egzersizlerinde yararlı olmaktadır. Yaylalar Pervari İlçesindeki Çemikari, Cema ve Herekol yaylaları ile Şirvan İlçesinde Baçova yaylası yöre halkı tarafından ilgi görmektedir. Yaz, kış bol yağışlı olan bu yüksek platolar, zengin çayırlarla kaplıdır. Mağaralar İlin Jeolojik yapısında kalkerli oluşumlar önemli yer tuttuğundan pek çok sayıda mağara oluşmuştur. Bunların bir bölümünde, insanlarca konut olarak kullanıldığını gösterir izlere rastlanmaktadır. Suya karşı direnci az olan kalkerlerin erimesi ile ortaya çıkan bu doğal mağaralar genellikle vadi boylarında yoğunlaşmıştır. Bunların en ünlüleri Botan Mağaralarıdır. COĞRAFYA Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin kuzeydoğu ucunda yer alan Siirt doğudan Şırnak ve Van, kuzeyden Batman ve Bitlis, batıdan Batman, güneyden Mardin ve Şırnak İlleri ile çevrilidir. Bölge, Güneydoğu Anadolu düzlüklerinden sonra birden yükselmekte, doğu ve kuzey kesimleri bol yağış almaktadır. Bu nedenle, kuzeyden Muş Güneyi Dağları, doğudan Siirt Doğusu Dağlarıyla çevrili olan il alanı, Dicle Irmağı'nın önemli su toplama alanlarından birini oluşturmaktadır. İl topraklarının tümü Dicle Havzası'na girmektedir. Havza, Fırat, Kızılırmak ve Sakarya Havzaları'ndan sonra ülkenin dördüncü büyük su toplama alanıdır. Siirt yaz, kış bol yağış alan zengin çayırlarla kaplı yaylalar ile çevrilidir. Siirt'te karasal iklim hüküm sürmekte ve dört mevsim en belirgin özellikleriyle yaşanmaktadır. Doğu ve kuzey bölgelerinde kışlar daha sert ve yağışlı, güney ve güneybatı bölgelerinde ılık geçer. Yazları sıcak ve kuraktır. TARİHÇE Yazılı kaynaklara göre, M.Ö.2000 başlarında Hititler Döneminde önemli yerleşim yeri olmuştur. Daha sonra Frig, Lidya, Asur, Roma, Bizans, Selçuklu, Danişment, ilhanlı, Eretna ve Osmanlı hakimiyetlerini yaşamıştır. NE YENİR? Siirt'e özgü yemekler arasında, Büryan (Perive) et yemeği ve fes şeklinde tencerelerde pişirilen perde pilav vardır. NE ALINIR? Bıttım sabunu, Siirt battaniyesi, Jirkan kilimi, meyan kökü ve fıstık Siirt'e has ürünlerdendir. LİNKLER Siirt Valiliği http://www.siirt.gov.tr Siirt Belediyesi http://www.siirt-bld.gov.tr YAPMADAN DÖNME Veysel Karani Hazretleri ile İbrahim Hakkı Hazretleri Türbeleri görmeden, Ulu Cami gezmeden, Siirt Büryanı yemeden, Perde Pilavı tatmadan, Tiftik dokuma battaniyesi almadan, Bıtım sabunu almadan, ....Dönmeyin.

Ekonomik Yapı

Siirt İlçeleri

Kurtalan : 1500 tarihlerinde Şerefhan Beyliği toprakları içinde bulunan Kurtalan İlçesi Osmanlı sınırları içine girdi. Kurtalan “Garzan” adıyla Siirt’in eski kazalarından biridir. Ancak yerleşim yeri birkaç defa değişmiş, 1938 yılında adının “Kurtalan”, yerinin de Mısrıç Köyü olarak değiştirilmesi bir kanunla kabul edilmiş, 1944 yılında tren yolu hattının Mısrıç Köyü’ne ulaşmasıyla İlçe Merkezi oraya taşınmıştır. Doğusunda Siirt İli, batısında Beşiri, güneydoğusunda Eruh, güneybatısında Hasankeyf İlçeleri bulunmaktadır. İlçe’nin doğusunda Başur Çayı, batısında Garzan Çayı ve güneyinde Botan Çayı doğal olarak idari sınırları belirlemektedir. Toplam yüzölçümü 669.25 Km2’dir. Nüfus yoğunluğu Km2 başına 145 kişidir. İlçe’nin rakımı 670 M.’dir. Başur Çayı’nın İlçe sınırları içerisindeki uzunluğu 60 Km.’dir. Garzan Çayı’nın uzunluğu ise 100 Km.’dir. Reşan Çayı ile Garzan Çayı Çattepe Köyü yakınında birleşmektedir. Ekinli Köyü’nde DSİ tarafından Yayıklı Köyü’nde ise Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü tarafından yaptırılan birer sulama göleti bulunmaktadır.

Aydınlar (Tillo) : Eski adı Tillo olan Aydınlar İlçesi 3647 sayılı kanunla 18 Mayıs 1990 tarihinde ilçe olmuştur. Tillo’nun Süryanice manası “Yüksek Ruhlar” ‘dır. 1514’te Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi sonunda Osmanlı egemenliğine geçen İlçe, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Siirt İli’ne bağlı bir bucaktı. Tillo Nahiyesi ilçe olduktan sonra Aydınlar ismini almıştır. Bu isim İlçe’de ilim ve irfana verilen önemi ortaya koymaktadır. Ayrıca, İlçe’de aydın bir insan zümresi varlığı da böyle bir adın İlçe’ye verilmesine etki etmiştir. İlçe’de İsmail Fakirullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz. gibi ilim adamları ve mutasavvıfların yaşamış olması İlçe’yi kültür açısından önemli kılmaktadır. Aydınlar adının yeniden"Tillo" olarak değiştirilmesi ile ilgili Türkiye Büyük Millet Meclisine kanun teklifi verilmiştir.

Eruh : Eruh’un kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, Eruh M.Ö. 1000 yıllarından itibaren Urartu, daha sonra Med, Pers, Selçuk ve İslam İmparatorlukları hakimiyetinde kalmış olup, Yavuz Sultan Selim zamanında bölge ile birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır. Siirt İli’nin en eski ilçelerinden biri olduğu Hicri 1288, Miladi 1872 tarihli Diyarbekir Salnamesi’nde (yıllıkta) Siirt Sancağı’na bağlı 4 kaza arasında Eruh Kazasıda sayılmakta; Zilan, Dergül ve Pervari adlarında 3 nahiyenin bağlı olduğu, Hicri 1315, Miladi 1899 tarihli Bitlis Salnamesi’nde; Eruh’un Siirt Sancağı’na bağlı bir kaza olduğu Dergül, Lodi ve Fındık adlarında 3 nahiyesinin bulunduğu kaydedilmekte olup, her iki tarih arasında Pervari Nahiyesi’nin Eruh’tan ayrılarak ayrı bir ilçe haline geldiği anlaşılmaktadır. Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte il olan Siirt İli’ne bağlı ilçe statüsüne kavuşturulmuştur.

Baykan : Baykan İlçesi, 20.05.1938 tarih ve 3393 sayılı kanunla halen İlçe Merkezi’ne bağlı köy durumundaki Tütenocak’ta (Koh) kurulmuştur. 1949’da İlçe Merkezi, Diyarbakır-Bitlis devlet karayolu üzerinde bulunan tarihi bir geçmişe sahip olan “Havil Hanları” Mevkii’ne nakledilmiştir. Daha sonra İlçe’nin adı Baykan olarak değiştirilmiştir.

Pervari : İ.Ö. 550’lerde Persler sonra da Makedonyalılar’ca işgal edilen yöre İ.Ö. 306’da Selokid Krallığı sınırları içinde kaldı. İ.Ö. 129’da Partlar’ın eline geçen Pervari İ.S. 77’de Roma İmparatorluğuna katıldı. IV ve V. Yy.’larda Bizanslarla Sasanlılar arasında el değiştiren yöre 700’lerde Arap Etkinliği’ne girdi. 1243’te Moğollarca işgal edildi. 1514’te Osmanlı topraklarına katıldı. Pervari Osmanlı İmparatorluğu zamanında, Tanzimat’tan sonra 1852 yılında Siirt Sancağının Eruh Kazası’na bağlı bir nahiye olarak mülki taksimatta yer almıştır. Cumhuriyetten önce ilçe olduğu bilinmekte ise de, ilçe oluş tarihi kesinlikle saptanamamıştır.

Şirvan : İ.S. 77’de Roma Etkinliğine giren Şirvan, 395’ten sonra Bizans, 572’de Sasani Devleti sınırları içinde yer aldı. 700’lerde Arapların eline geçti. Yöre 1100’lerde Artuklu, 1243’te Moğol egemenliğine girdikten sonra 1514’te Osmanlı topraklarına katıldı. İlçe Cumhuriyet’ten önce İmparatorluk idaresinde Siirt Sancağı’na bağlı en eski yerleşim birimlerinden biridir. 1871 tarihli Diyarbekir Salnamesi’nde Siirt Sancağı’na bağlı dört kaza arasında Şirvan Kazası’da sayılmaktadır. Daha önceleri Küfre Beyliği, Şirvan’da uzun süre egemenliğini sürdürmüştür. Şirvan’da “Küfre” diye anılan mahallenin adı o zamandan kalmıştır. 1871 yılında Şirvan, Siirt vilayet olmadan önce Bitlis İli’ne bağlı bir bucaktı.

Siirt Ulaşımı

Demiryolu : İstanbul Haydarpaşa Garından kalkan ekspresler 30 km. uzaklıktaki Kurtalan İlçemize kadar gelmektedir.

Havayolu : Siirt'ten hergün aktarmalı olarak Siirt-Ankara-İstanbul, yine aktarmalı olarak İstanbul-Ankara-Siirt uçak seferleri yapılmaktadır.

Karayolu : İstanbul'a 1.564, Ankara'ya 1.113 ve İzmir'e 1.616 km. uzaklıkta bulunan İlimizden her gün tüm İllerimize otobüs seferleri yapılmaktadır.

Siirt Yeryüzü Şekilleri ve Bilgileri

Botan : [Çay] ,

Tünek : [Dağ] ,

Başur : [Çay] ,

Siirt tarihçesi

Batısında Anadolu, Güneyinde büyük Mezopotamya kültürlerinin olduğu Siirt, yaklaşık on iki bin yılı bulan geçmişiyle medeniyetler arasında bir köprü gibidir. Siirt, varlığının bulgulara geçtiği ilk dönemlerde Tel Halef ve El-Ubeyd kültürlerine dahildir. İlk olarak Samiler, küçük şehirler kurarak bu bölgede medeniyet faaliyetlerine başladı. Ardından burada tarih sahnesinde Sümerler, Akadlar, Gutiler, Asur, Babil, Mitanni ve Hurriler göründü. Siirt, en parlak dönemlerinden birini Medler zamanında geçirdi. Kyras'la birlikte Perslerin eline geçen şehir, Büyük İskender'e kapılarını açmış ve Hellenistik kültürün de önemli imarlarından biri haline gelmişti. Ardından Part ve Sasanilerin ile Roma arasında önemli bir mücadeleye sebep olmuştu. 640'ta İslam ordularının İyad Bin Ganem ve Halid Bin Velid komutasında bölgeye gelmesiyle birlikte Siirt Patriği şehri Müslümanlara teslim etti Sarp dağları, korunaklı kaleleri ve stratejik önemiyle Siirt, halifeler devrinden sonra sırasıyla Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Hasankeyf Artukluları, Zengiler ve Eyyübilerin eline geçti. Orta Asya'dan bölgeye yoğun göç üzerine ise buraya Anadolu Selçukluları hakim olduktan sonra, bölgede Harzemşahlı Celaleddin faaliyet gösterdi. Moğolların istilasıyla birlikte büyük bir karmaşa baş gösterdiyse de Safaviler ve Akkoyunlular burada büyük imar faaliyetleri geliştirdiler. Bu dönem sonrası Botan (Cizre) Emirliği'nin parlamasıyla doğu medeniyetinin önemli merkezlerinden biri haline gelen Siirt, İslam coğrafyasında bir ilim merkezi olarak medreseleriyle ün salmış ve birçok alim, edebiyatçı, coğrafyacı, gökbilimci, hekim ve yönetici yetiştirmiştir. Çaldıran Savaşı'ndan sonra Osmanlıların eline geçen şehir, 1524'te şehrin sahibi olan Eyyübi soyunun sona ermesi üzerine önce Diyarbekir, ardından da Van eyaletine bağlı bir sancak haline getirildi. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte İl olan Siirt, 1990 yılında Batman ve Şırnak'ın il olması üzerine yeniden yapılandırılmıştır.

01 Adana02 Adıyaman03 Afyonkarahisar04 Ağrı05 Amasya06 Ankara07 Antalya08 Artvin09 Aydın10 Balıkesir11 Bilecik12 Bingöl13 Bitlis14 Bolu15 Burdur16 Bursa17 Çanakkale18 Çankırı19 Çorum20 Denizli21 Diyarbakır22 Edirne23 Elazığ 24 Erzincan25 Erzurum26 Eskişehir27 Gaziantep28 Giresun29 Gümüşhane30 Hakkari31 Hatay32 Isparta33 Mersin34 İstanbul 35 İzmir36 Kars37 Kastamonu38 Kayseri39 Kırklareli40 Kırşehir41 Kocaeli42 Konya43 Kütahya44 Malatya45 Manisa46 Kahramanmaraş47 Mardin 48 Muğla49 Muş50 Nevşehir51 Niğde52 Ordu53 Rize54 Sakarya55 Samsun56 Siirt 57 Sinop58 Sivas59 Tekirdağ60 Tokat61 Trabzon62 Tunceli63 Şanlıurfa64 Uşak65 Van66 Yozgat67 Zonguldak68 Aksaray69 Bayburt70 Karaman71 Kırıkkale72 Batman73 Şırnak 74 Bartın 75 Ardahan76 Iğdır77 Yalova78 Karabük79 Kilis80 Osmaniye81 Düzce Bu sayfada yer alan verilerin çoğunluğu T.C. Kültür Bakanlığı web sitesi ve bağlı portallarından derlenmiştir. Bilgilerin doğruluğu ya da yanlışlığı ilgili kaynakların güvenirliliğine bağlıdır.